Strips verscherpen inzicht in geschiedschrijving

Op welke manieren beïnvloedt de manier waarop we geschiedenis vertellen ons culturele geheugen? Stripverhalen lenen zich niet alleen uitstekend als geschiedschrijving, ze zijn ook op een unieke manier in staat om de invloed van vorm op inhoud in geschiedschrijving te bevragen.

Als combinaties van verschillende soorten beelden en tekst, kunnen stripboeken verschillende vormen van geschiedschrijving door elkaar laten lopen. Maar in plaats van deze dubbele onderbouwing in tekst en beeld te gebruiken om een geschiedenis schijnbaar onomstotelijk vast te stellen, kiezen veel strips er met name voor om juist de rafelranden van de geschiedschrijving centraal te stellen in meerstemmige verbeeldingen van het verleden. Dit stelt Rik Spanjers naar aanleiding van zijn promotieonderzoek naar strips over de Tweede Wereldoorlog.

Strips als tussenstation

Nooit eerder waren er zoveel manieren beschikbaar om de Tweede Wereldoorlog te herinneren als tegenwoordig: je kunt naar een museum gaan, naar verhalen van familieleden luisteren, boeken lezen, podcasts beluisteren, monumenten bezoeken, films en documentaires bekijken, onderwijs volgen, computergames spelen, enz. Ondanks de alomtegenwoordigheid van de oorlog in ons culturele geheugen, wordt de Tweede Wereldoorlog tegelijkertijd gezien als een riskant onderwerp voor populaire media. Zo werd van stripverhalen lange tijd gedacht dat ze niet geschikt zijn om deze zware geschiedenis op een ‘juiste’ manier te verbeelden.

Spanjers: “Ik zie strips als het tussenstation tussen op tekst gebaseerde historische cultuur – zoals we deze kennen uit geschiedenisboeken en klassieke lesboeken op school – en op beeld gerichte cultuur – zoals films, televisieseries en computerspellen. Het in beeld brengen van geschiedenis zorgt ervoor dat je een andersoortig perspectief op het verleden krijgt dan in tekst. In strips komen de mogelijkheden en beperkingen van deze beide vormen samen.”

Spanjers promoveert op vrijdag 1 november aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).