Jolanda van Drie

“Print is niet dood, het heeft gewoon inhoud nodig”. Mooie woorden, afkomstig van Pitchfork-oprichter Ryan Schreiber. De kritische muzieksite Pitchfork komt na 17 jaar online journalistiek te hebben bedreven nu met een gedrukt magazine: The Pitchfork Review. In tijden dat printmedia ten ondergaan aan dalende verkoopcijfers lijkt dat op zijn minst vreemd, maar niet zo volgens de oprichters. “Vinylplaten zijn toch ook weer in?” zegt hij tegen het Belgische De Morgen. The Pitchfork Review is een kwartaalblad over muziek dat hun content onder meer selecteert uit de recente stukken van het online medium Pitchfork. Het eerste gedrukte magazine verschijnt op 14 december.

Het kan niet Nederlandser: een fotoboek met alle 227 Willem-Alexanderstraten die ons land rijk is. Charlotte Bogaert fotografeerde de straten om typische Nederlandse taferelen in beeld te krijgen. De creatieve uitkomsten zijn gebundeld in haar boek ‘Koninklijke Wegen’, dat zij op vrijdag 22 november in het ABC Architectuurmuseum presenteerde.

“Ik wilde dat ik het had verzonnen!” opent Gabriël Verheggen, directeur van het ABC Architectuurcentrum, lachend de boekpresentatie van Charlotte Bogaert. Zij bedacht dan ook een zeer originele manier om de openbare ruimte van Nederland in beeld te brengen. Alle Willem-Alexanderstraten werden door haar op de foto gezet, variërend in jaargetijde, tijdstip en zelfs in compositie. Het resultaat is een prachtig fotoboek dat het beste combineert van fotografie, drukken, binden én Nederland.

Het echte Nederland
Het idee ontstond drie jaar geleden toen de fotografe in een Willem-Alexanderstraat liep. “Ik vroeg mij af of Willem-Alexander zelf wel weet hoe alle straten die naar hem zijn genoemd eruitzien”, geeft Charlotte aan. “Die weergave leek mij een fantastisch uitgangspunt voor het fotograferen van de openbare ruimte. Ik wilde het hele jaar door fotograferen en alle Nederlandse gebruiken op de foto zetten.” Omdat Charlotte het liefst mensen fotografeerde die in de straat leefden, paste zij een trucje toe om verschillende foto’s tot één te combineren. “De foto’s zijn opgebouwd uit meerdere opnames, gemaakt vanaf een vast standpunt. Daarom kun je zoveel mensen en situaties in de foto’s ontdekken.” We zien Nederlanders op de schaats, voetbalpartijtjes op straat, door de regen fietsen met paraplu, wandelen met de hond, boeren op het land en hardlopers.

Prikkelende productie
Charlotte besloot het boek in eigen beheer uit te geven, hiertoe richtte zij Uitgeverij Kiek op. Het boek werd gedrukt door drukkerij Veenman+. Zij produceerden een paperback van 260 pagina’s met 277 foto’s in kleur. Binderij Hexspoor verzorgde het binden, met de OTA-bindtechniek. Bekijk hier de foto’s van het proces. Leuk is dat het boek ook vertaald is naar het Engels. Voor mensen in het buitenland kan het fotoboek dat zo’n mooie dwarsdoorsnede van Nederland geeft een aardig cadeautje zijn.

Met 33 persen is Record Industry niet alleen één van de grootste, maar ook de meest geautomatiseerde platenperserij van de wereld. De vinyldrukkerij ging in 1998 zelfstandig verder onder de huidige naam. En met succes. Vijftien jaar later is vinyl populairder dan ooit. Om het jubileum te vieren presenteren zij een speciale boekuitgave met daarin de eigen geschiedenis en interviews met vinylverzamelaars van over de hele wereld. Het jubileumboek is zo een ware ode aan vinyl. Passion for vinyl, A tribute to all who dig the groove, staat er dan ook toepasselijk op de cover van het boekwerk. De boekuitgave begon als een klein boekje voor het eigen personeel en relaties, maar groeide al snel uit tot een ambitieus project van enorme omvang, resulterend in een 240 pagina tellende Engelstalige uitgave. Elk boek is individueel genummerd. Het boek is vanaf 25 november verkrijgbaar in binnen- en buitenland, zowel in de boekwinkel als platenzaak, maar ook online via Bol.com en Amazon. Het boek bevat een 7-inch single met een track van Jacco Gardner (Chameleon) en Digital Mystikz (I Wait part II).

Interesse in het binden? Check het filmpje over hoe de pagina’s in de hardcover gelijmd worden.

Het zou zomaar kunnen: op de snelweg rijden over het wc-papier uit het riool. Of de waardevolle componenten uit afvalwater van fabrieken destilleren. Rioolwater is namelijk een bron van waardevolle grondstoffen.

In Nederland wordt jaarlijks 170.000 ton wc-papier door het toilet gespoeld. De vezels in het wc-papier kunnen we terugwinnen uit het rioolwater en opwerken tot grondstof voor bijvoorbeeld de productie van (bio)plastic, asfalt of isolatiemateriaal. Op de rioolwaterzuivering in Aarle-Rixtel gaat waterschap Aa en Maas dit samen met de Israëlisch firma Applied CleanTech onderzoeken. Een tweede pilot vindt plaats bij Smurfit Kappa Roermond Papier, waar de installatie wordt aangesloten op de interne afvalwaterstromen van de papierfabriek. Andere deelnemende partijen zijn: Agentschap NL, Israel Innovations en Kenniscentrum Papier en Karton. Op 5 november ondertekenden alle betrokkenen een samenwerkingsovereenkomst. Beide pilots vinden plaats tussen februari en juni 2014.

De 3D-printtechnologie bestaat al decennialang, maar ontwikkelt zodanig verder dat het verschuift van de niche naar het mainstream midden van de maakindustrie. De groei van deze 3D-printtechnologie biedt behoorlijke kansen voor het bedrijfsleven. Om de huidige mogelijkheden en toepassingen van deze technologie te presenteren aan ondernemers, presenteert de Kamer van Koophandel een 3D Industry Expo. Naast bestaande toepassingen wordt tijdens de 3D Industry Expo inzicht geboden in innovaties die in ontwikkeling zijn, zoals de 2,5D printtechnologie van Océ Technologies BV. Lees verder in het achtergrondartikel op BlokBoek.com.

De hype rondom 3D-printen blijkt zo langzamerhand geen hype te zijn, maar steeds steviger ingebed in onze maatschappij. De technologie bestaat al decennialang, maar de technologie ontwikkelt zodanig verder dat het verschuift van de niche naar het mainstream midden van de maakindustrie. De groei van deze 3D-printtechnologie biedt behoorlijke kansen voor het bedrijfsleven. Om de huidige mogelijkheden en toepassingen van deze technologie te presenteren aan ondernemers, presenteert de Kamer van Koophandel een 3D Industry Expo.

Deze expositie draait om het laten zien van de industriële toepassingen en zal van 29 november tot 21 december 2013 plaatsvinden bij Keramikos in de Haarlemse Waarderpolder. De expositie bestaat uit een verzameling aan 3D-print producten, huidige 3D-printtoepassingen en grondstoffen waar op dit moment mee kan worden geprint. Het doel van de expositie is om het bedrijfsleven op een laagdrempelige manier te inspireren en te informeren. De Kamer van Koophandel Amsterdam heeft voor de realisatie van de expositie het kenniscentrum Ground3d en 3D-specialist Freedom of Demand ingeschakeld om de expositie vorm te geven.

Expositieonderdelen
De expositie toont uiteenlopende voorbeelden van bedrijfsmatige toepassingen in de categorieën architectuur, onderdelen (parts), 2.5-D printen, prototypes en human related. Op de expositie vindt uitleg van proces en materialen plaats en zijn er concrete toepassingen te zien.
Naast bestaande toepassingen wordt tijdens de 3D Industry Expo inzicht geboden in innovaties die in ontwikkeling zijn. Eén van de exposanten is het ontwerpersduo Daan de Haan en Jannie Schmitz. Ze kregen de mogelijkheid om als eersten te onderzoeken wat de potentie is van de 2,5D printtechnologie. Deze is ontwikkeld door Océ Technologies BV (Canon Group). De 2,5D print is opgebouwd uit laagjes inkt met de mogelijkheid van reliëf en oneindig veel kleurschakeringen. De ontwerpers waren 23 oktober te zien op RTL Nieuws.

Hype concretiseren
Initiatiefnemer van de 3D-printexpositie, Laurette van Halen van de Kamer van Koophandel Amsterdam, wil met deze expositie de huidige hype rondom 3D-printen concretiseren voor het bedrijfsleven. “Er zijn sterke ontwikkelingen op het gebied van 3D-printen. Met 3D-printen kun je als ondernemer snel inspelen op een groeiende vraag en kun je snel en eenvoudig specifieke productmodificaties leveren. De expositie moet ondernemers beter bekend maken met 3D-printing”, aldus Van Halen. “3D Industry Expo is geen inhoudelijke vakbeurs, maar een laagdrempelig expo die een snel overzicht van huidige toepassingen en innovaties geeft.”

Locatie en toegang
De expositie is tijdens openingstijden van Keramikos vrij toegankelijk en duurt van 29 november tot 21 december 2013. 3D Industry Expo is geopend van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur. Op zaterdag van 9.00 tot 16.00 uur. Meer informatie leest u op de website.

Foto: Architectuur maquette in 3D geprint voor project Ancien Thermen in Spa België door Archi.des, een van de objecten dat te zien is tijdens de 3D Industry Expo.

Er komen steeds meer interessante, creatieve communicatieconcepten. Zo werken de makers van de film Kenau samen met goede doelen organisatie Plan Nederland aan een waar interactief platform. Het gezamenlijke project Kenau´s Vrouwenleger bestaat uit een film, drie boeken, een game en een evenement. Kenau Simonsdochter Hasselaer veranderde in 1572 de loop van de Nederlandse geschiedenis door met een vrouwenleger de strijd aan te gaan met de Spaanse bezetters, iets wat begin 2014 te zien zal zijn in de gelijknamige bioscoopfilm. Plan Nederland helpt miljoenen meisjes in ontwikkelingslanden de Kenau in zichzelf te vinden zodat ook zij de kans krijgen geschiedenis te schrijven. Kenau’s Vrouwenleger is uitgegroeid tot een uniek en groots multimediaal project waarbij via diverse platforms krachtige vrouwen worden samengebracht. Via social benefit storytelling wordt Kenau´s Vrouwenleger gevormd dat samen met Plan Nederland aandacht vraagt en geld inzamelt voor meisjesgroepen in ontwikkelingslanden. Zo worden vrouwen met een gepersonaliseerde video geronseld waarna zij in training gaan via een online game. De grote finale is eind maart tijdens een evenement van Plan Nederland waar diverse uitdagingen overwonnen moeten worden.

De kinderen van nu vallen onmiskenbaar onder de noemer van de digitale generatie. Zij groeien namelijk vrijwel allemaal op met digitale media. Om kinderen aan het lezen van papieren media te krijgen moet er zodoende vaak meer uit de kast getrokken worden dan het ouderwetse boek of tijdschrift. Disney Research komt daartoe wellicht met een boeiend concept. Met de nieuwe technologie Paper Generator is het mogelijk om elektriciteit op te wekken uit papier. Door over het papier van Disney te wrijven of schuiven komt er energie vrij. Deze vrijgekomen energie kan gebruikt worden om interactieve applicaties toe te voegen aan boeken of andere printmedia producten. Disney oppert zelf ideeën als het branden van kleine LED-lichtjes of beelden via e-papier tevoorschijn toveren. Volgens Disney Research betreft het een flexibele, lichte en goedkope energievorm. Lees meer op de website van Disney Research.

Papierenkarton.nl nam in 2011 het initiatief tot het project Duurzaam Boek. Doelstelling: via ketensamenwerking een boek produceren met een lager milieu-impact. Erik Timmermans schrijft over de vorderingen van het project: “Duurzaam Boek laat zien dat een zorgvuldige afweging van doel en verschijningsvorm in combinatie met een duurzame keuze voor en omgang met papier veel milieuwinst oplevert.” Lees het artikel op BlokBoek.

Papierenkarton.nl nam in 2011 het initiatief tot het project Duurzaam Boek. Doelstelling: via ketensamenwerking een boek produceren met een lager milieu-impact. Vier eerder verschenen boeken werden onderworpen aan een nulmeting. Met de betrokken ketenpartijen werden verduurzamingsmogelijkheden besproken. Vervolgens werden vier nieuwe, vergelijkbare boeken gemaakt.

Het project wil efficiency en verduurzaming realiseren. De uitkomsten en aanbevelingen van het project moeten leiden tot bewustwording in de keten. Duurzaam Boek is onderdeel van de Energietransitie Papierketen. Dit initiatief beoogt een papier- en kartonketen die in 2020 vijftig procent minder energie gebruikt. De resultaten van Duurzaam Boek sluiten goed aan bij die ambitie. Met een aantal duurzame beslissingen is het mogelijk een kwalitatief hoogwaardig boek uit te geven met een CO₂-reductie van maar liefst 51 procent!

Overproductie boekenmarkt
De directe aanleiding voor Duurzaam Boek ligt in de overproductie in het boekenvak. Per jaar worden miljoenen boeken afgeschreven, ofwel verpulverd. Veel boeken verdwijnen ook nog eens in de ramsj. Overproductie is verspilling en weinig duurzaam. Papier heeft een fors aandeel in de totale ecologische footprint van een boek. Dat is niet verwonderlijk: een boek is in feite een stapel papier is met een kartonnen kaft. Bewuster omgaan met papier heeft direct effect heeft op de duurzaamheid van een boek. En betekent het voorkomen van onnodige kosten in een markt waar de verkoop en marges sterk onder druk staan.

Perceptie papier
Een tweede aanleiding voor het project is het negatieve milieuvooroordeel waar papieren boeken mee kampen. ‘Laat het bos maar staan’ is een veelgehoorde reactie bij de keuze tussen papieren en digitale communicatiemiddelen. Maar is het werkelijk zo slecht gesteld met de footprint van papieren uitgaven? Het project draait om de (verbetering van de) footprint van papieren boeken. Een algemene milieuvergelijking tussen papieren en elektronische boeken wordt gemaakt, een keuze voor de ene of andere variant niet. Is een e-book een duurzaam alternatief voor een papieren boek? De onderzoeken hiernaar zijn nauwelijks te vergelijken. Generiek kan worden gesteld dat door de grote milieubelasting van de productie van een e-reader, een e-boek alleen een duurzaam alternatief is voor veellezers. De eenmalige footprint wordt dan verdeeld over veel boeken. Dit geldt overigens ook voor papieren boeken. Hoe vaker een boek wordt gelezen, hoe lager de footprint per leesronde. Een boek uit de bibliotheek is moeilijk te verslaan qua duurzaamheid.

Uitgever staat centraal
Duurzaam Boek stelt de rol van de uitgever centraal. Het is de uitgever die besluit tot het uitgeven van een boek. Hij bepaalt de vorm en oplage (overproductie). Maar een duurzaam eindproduct komt er pas door samenwerking met de overige ketenpartijen, zoals de drukker, de papierleverancier, enzovoort. Ketensamenwerking betekent optimaliseren van deelprocessen, een gezamenlijke doelstelling, samenwerking en transparante (onderlinge) communicatie. Verbindingen met andere bedrijven uit de productieketen kunnen leiden tot meervoudige winst voor milieu en maatschappij. En dat is wat Duurzaam Boek in de praktijk heeft gebracht.

Naar een duurzamer boek
Hoe kan een boek milieuvriendelijker worden geproduceerd? Uit de in het kader van het onderzoek verrichte CO₂-meting komt duidelijk naar voren dat twee factoren een belangrijke invloed hebben op de klimaatimpact van een boek: de papiersoort en het ontwerp van de uitgave. Vooropgesteld: papier is een natuurproduct met een hernieuwbare bron die CO₂ opneemt: hout. Daarnaast is papier herbruikbaar. Oud papier is voedsel voor nieuw papier. Duurzaam papier verlaagt de uitstoot CO₂ per ton gebruikt papier aanzienlijk: lager energiegebruik bij productie; minder transportkilometers; gebruik groene stroom. Gegevens worden bijna altijd verstrekt door de industrie (Paper Profiles). Duurzame vragen die kunnen worden gesteld bij de keuze voor een papiersoort:

• Waar komt de pulp vandaan? Hoeveel kilometers transport zijn afgelegd? Kan het dichterbij?
• Welke elektriciteitsoort is gebruikt bij de productie (kernenergie, groene energie, kolen)?;
• Is sprake van duurzaam grondstofgebruik: FSC- of PEFC-certificaat?
• Heeft de fabriek een milieumanagement certificaat: ISO 14001 of EMAS?
• Zijn er Paper Profiles en productgerelateerde keurmerken zoals het Europees Ecolabel?

Proces en design
Oplage en ontwerp hebben invloed op productietechniek, snij- en inschietverlies en de mogelijkheden tot recycling na de levensfase. De milieu-impact van een lichtere papiersoort (bv. 80 in plaats van 90 gram) is fors. Het design kan de papierhoeveelheid beperken (snijverlies en efficiënte opmaak). Bij het ontwerp ligt al de kans om keuzes te maken, die van invloed zijn op bijvoorbeeld de recyclingmogelijkheden. Neem een laminaat cover. Die heeft negatieve gevolgen voor het recyclingproces. In dat licht kan beter worden gekozen voor een vernis of lak.

Conclusie
Duurzaam Boek laat zien dat een zorgvuldige afweging van doel en verschijningsvorm in combinatie met een duurzame keuze voor en omgang met papier veel milieuwinst oplevert. Dat het kiezen voor de juiste productietechniek bij de vastgestelde oplage tot verduurzaming leidt. Dat vanaf het eerste ontwerp rekening kan worden gehouden met de fase na de levensduur van een product. Dat reductie van materiaal, transport, energie en afval, samen met de toepassing van duurzamere (energie- en materiaal) alternatieven, een lagere milieu-impact tot gevolg kan hebben. En ja, dat dit ook financiële voordelen oplevert. Tijdens de presentatie van Duurzaam Boek voor boekenuitgevers werd duidelijk dat de stappen die hebben geleid tot een boek met een 51 procent lagere CO₂-footprint, zomaar tien procent kostenreductie opleveren. Op www.papierenkarton.nl is alle informatie over het project te vinden, inclusief de download van de rapportage.

Erik Timmermans
Directeur Papierenkarton.nl
Website Papier en Karton

De Effie is een wereldwijde prijs voor effectieve communicatie die in meer dan 30 landen verspreid over vijf continenten wordt toegekend. Inzenders voor de Effie moeten aantonen dat de communicatie een belangrijke of doorslaggevende rol heeft gespeeld bij het behalen van een buitengewoon marketingresultaat. Drie Gouden Effies, één Zilveren Effie en tien keer Brons. Dat is de oogst van de EffieAwards 2013. Mary Hoogerbrugge, Voorzitter Vakjury Merkcampagnes stelt hierover: “De drie gouden Effie cases weten elk op hun eigen manier de tijdgeest heel goed te vangen. Alle drie de cases laten zeer overtuigend zien hoe communicatie de positie van een merk in de markt fundamenteel kan verbeteren. Dela legt met een effectieve campagne die mensen direct in het hart raakt de basis voor verbreding van de dienstverlening. Telfort ontwikkelt zich dankzij sympathieke communicatie van een prijsvechter naar een value-for-money merk en is onderdeel geworden van de gerenommeerde providers. Unox weet tegen de opkomst van de huismerken in door te groeien, door slim in te zetten op productinnovatie en duurzaamheid en daarbij met aansprekende campagnes de aansluiting met Nederland niet te verliezen.” Haar collega Ben Knapen, Voorzitter Hoofdjury, vult aan: “Er is veel creativiteit in de Nederlandse reclamewereld en het is verbluffend om te zien hoe deze creativiteit met interactieve media erbij tot heel veel resultaten kan leiden. Ik ben blij zoveel inspiratie van dichtbij te hebben mogen gadeslaan. Effie ambities getuigen van een can do optimisme en dat kan de Nederlandse economie goed gebruiken.”

Leuk is ook de speciale printuitgave over de Effies die deze week met Adformatie is meegestuurd (zie foto, cover). Meer lezen over alle succesvolle communicatiecampagnes? Klik hier.

Als je er eenmaal op let is er geen ontkomen meer aan: het immense wereldwijde succes van de vijf jongens van boyband One Direction. Inmiddels begin ik ook te geloven dat niets zo goed is voor de grafimedia markt als zo’n boyband. Want die tienermeisjes willen alles weten én hebben van hun idolen. Aangezien de echte versies helaas niet meegenomen kunnen worden, proberen de fans hun honger te stillen met minder levensechte versies op papier. Dat kunnen posters en stickers zijn, of gepersonaliseerde bedrukte producten als een kussensloop of mok. En nu zijn er zelfs kartonnen poppen van de leden. Onlangs werden de kartonnen dubbelgangers aangeboden in een pop-up store in Utrecht, weer één van die vele slimme marketingideeën wat vooral snel veel geld oplevert. Een pop-up store is een tijdelijke winkel, die net zo snel verschijnt als verdwijnt. En zo gaan de vijf Britse/Ierse jongens, of hun team, maar door. Zo bieden ze nu ook een indrukwekkende collectie aan foto’s die voorkomen in hun laatste muziekvideo Story of My Life. Het einde van dit grootse succes – ze hebben zelfs The Beatles, dé boyband van vorige generaties, overtroffen in records – lijkt nog lang niet in zicht. Daarmee gaat de grafische industrie nog vele kansen tegemoet voor drukwerkproducten.