Marco den Engelsman

In Antwerpen is een nieuw FabLab geopend. In een industriële omgeving staan daarvoor een groot aantal machines opgesteld waarmee studenten en ook non-profitorganisaties innovatieve producties kunnen maken.

Amerikaans initiatief

Jorg Wintraecken is samen met Xavier Coenen verantwoordelijk voor het splinternieuwe FabLab, dat het Stedelijk Onderwijs van Antwerpen mogelijk maakte. “De naam FabLab staat voor fabricage laboratorium en is een Amerikaans initiatief,” legt Jorg Wintraecken uit.
De geestelijke vader van de FabLabs is Prof. Dr. Neil Gershenfeld van het Center for Bits and Atoms (CBA) van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Hij gaf eens een semester de cursus ‘How to make (almost) anything’, waartoe hij een lab voor digitale fabricage opzette, het zogenaamde Fab Lab. Dit was succesvol en trok dermate veel aandacht dat er meer FabLabs volgens dit model ontstonden. Inmiddels is dat uitgegroeid tot een wereldwijde community van zo’n 500 FabLabs. Een belangrijk kenmerk van FabLabs is dat zij hun kennis delen met andere FabLabs. Het zijn vaak kweekvijvers voor innovaties.

Gratis proberen

Voorwaarde is dat een FabLab een CNC-freesmachine, 3D-printer, foliesnijder en lasersnijder in huis hebben. “Het moet gratis zijn voor iedereen die iets wil produceren dat niet commercieel is. Dus voor hobby, onderwijs en prototyping kunnen mensen hier terecht en dat kost hen in principe niets,” zegt Wintraecken. “In de ruimte worden creatieve mensen bij elkaar gebracht. De interactie tussen de mensen moet de creativiteit bevorderen”. Het Stedelijk Onderwijs merkt dat er veel uitval is in de technische opleidingen. Om die reden besloten ze techniek te stimuleren met de oprichting van het FabLab+.

Falen mag

“De plus staat ervoor dat we ook leraren willen stimuleren hier gebruik van te maken. Voor hen is het ook nieuw. We beginnen met het opleiden van leraren zodat ze in de klas projecten gaan opzetten. Die projecten worden dan hier uitgevoerd. Het is niet de bedoeling dat ze alleen een leuke excursie hebben, met een zelf geprint sleutelhangertje thuiskomen en dat het dan stopt. Het moet echt geïntegreerd zijn in de bestaande opleidingen. Een voorbeeld is een opleiding rond sterkteleer van bruggen. De leerlingen hebben hier een model van de brug geconstrueerd. Ze hebben daar gewichten op gezet en metingen aan gedaan. Eigenlijk willen we de leerlingen laten leren door hen ook eens te laten falen. Ze moeten durven initiatieven te nemen die buiten de bestaande grenzen vallen.”

Ervaring delen

Iedereen is welkom. Dat betekent dat ook bedrijven dingen kunnen uitproberen. Zo ziet Jorg graag bedrijven binnenkomen die een keer iets met 3D-printen willen uitproberen. Voorwaarde is wel dat het bedrijf zijn ervaringen wil delen. Alles wat geproduceerd wordt in een FabLab is open source en staat dus aan iedereen ter beschikking.

Liever meer dan groot

Er staan vier machines van Roland DG opgesteld: een freesmachine, een 3D-printer, een snijplotter en een printer. Het zijn betrekkelijk kleine machines, maar daar heeft het FabLab bewust voor gekozen. “We willen een zo breed mogelijk gamma aan bewerkingen aanbieden. Daarom hebben we gekozen voor meer machines in plaats van grote machines. In het totaal investeerden we ongeveer 200.000 euro aan machines, inclusief de kostbare CNC-freesmachine.”
De 3D-printer is de monoFAB ARM-10, een desktop 3D-printer waarvan de hars onder uv-licht uithardt. Het FabLab heeft er al interessante voorwerpen mee gemaakt. “Het moeilijkste blijft het tekenen in 3D. Je kunt wel kant-en-klare voorbeelden downloaden, maar het interessante is toch om er een eigen ontwerp mee te maken. Met frezen is dat ook zo. De machine bedienen is heel eenvoudig, maar ook hier is het tekenen van een goede file iets dat je bij ons kunt leren.” Veel van de machines worden gebruikt om prototypes te produceren en te testen. Ze gebruiken daarvoor de Roland SRM-20 en MDX-40A freesmachines en de BN-20 printer.

Goed gevoel

Tijdens een congres voor FabLabs in Boston (Amerika) kwam Jorg in contact met Roland DG, die zijn producten daar toonde op de bijhorende beurs. Dit heeft vrij snel geleid tot een goed contact en een advies om het FabLab in Antwerpen in te richten. “We wilden eigenlijk eerst grotere machines kopen. Maar het bleek dat we voor dat budget vier kleinere machines konden kopen en daar zijn we heel tevreden mee. Roland is heel actief binnen onderwijs en dat sprak ons erg aan. We hebben er een heel goed gevoel bij, ook wat betreft de ondersteuning.”

Volgens Ton Backx, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven, neemt de vraag naar communicatie via internet zo snel toe dat in 2022 alle opgewekte elektrische energie nodig is  om datacenters te voeden.
Hij heeft een oplossing, die heet Fotonica, computerchips die met licht werken, zo geeft hij aan in een interview in FD.
Met de opkomst van het internet zijn we intensiever gaan communiceren. De vraag naar communicatie neemt elk jaar 1,8 keer toe door onder andere het gebruik van video’s, het internet der dingen en straks autonoom rijdende auto’s. Veel van die communicatie verloopt via glasvezel. De verwerking van die gegevens in datacentra verloopt nog elektronisch. Dat kost zoveel energie dat we in 2015 al 3% van de totaal opgewekte elektriciteit wereldwijd nodig hadden om die centra van energie te voorzien. Met een groei van 1,8 keer per jaar hebben we in 2022 alle opgewekte elektrische energie nodig om datacenters te voeden.’

Docent in industrieel ontwerpen, Carl Grimmelprez, uit het Belgische Ieper richtte na zijn carrière in lesgeven een laboratorium op waar hij bijzondere prototypes maakt, waaronder een kunststof saxofoon. In een witte stofjas gehuld is Carl het middelpunt van een heel bijzonder laboratorium, waar prototypes gegoten worden met behulp van een grote verscheidenheid van kunststoffen en harsen. Het is de grote materialenkennis van Carl die hem waardevol maakt voor bedrijven die prototypes willen laten vervaardigen van toekomstige producten. Vaak zijn de ontwerpen geheim en is het vakmanschap van Carl Grimmelprez met zijn bedrijf Hands-on dat ervoor zorgt dat de prototypes de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen.

Lees deze boeiende PRstory op onze artikelen pagina.

Docent in industrieel ontwerpen, Carl Grimmelprez, uit het Belgische Ieper richtte na zijn carrière in lesgeven een laboratorium op waar hij bijzondere prototypes maakt, waaronder een kunststof saxofoon.

In een witte stofjas gehuld is Carl het middelpunt van een heel bijzonder laboratorium, waar prototypes gegoten worden met behulp van een grote verscheidenheid van kunststoffen en harsen. Het is de grote materialenkennis van Carl die hem waardevol maakt voor bedrijven die prototypes willen laten vervaardigen van toekomstige producten. Vaak zijn de ontwerpen geheim en is het vakmanschap van Carl Grimmelprez met zijn bedrijf Hands-on dat ervoor zorgt dat de prototypes de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen.

Nauwkeurige mallen

Hands-on maakt gebruik van mallen waarin Carl de kunstharsen giet. De MDX-40A freesmachine, die geleverd is door Roland DG, freest met grote nauwkeurigheid de mallen.
Carl: “Ik werk volgens het principe “design by prototyping”. Zo kunnen we op een snellere manier ontwerpen dan achter de computer. Dat lijkt tegenstrijdig. Je zou zeggen dat het via de computer veel sneller gaat. Via de computer worden echter heel veel veronderstellingen voor waar aangenomen zonder ze te toetsten aan de werkelijkheid. Zo kunnen ontwerpers heel lang voortgaan op een verkeerd pad achter die snelle computer en daardoor niet tot het juiste resultaat komen. Neem als voorbeeld een verlichtingsarmatuur. Als daar nieuwe ontwerpen in zitten, test die dan eerst en werk daarna pas het hele armatuur uit”.

Materiaalkennis

Carl Grimmelprez gaf 18 jaar les in prototyping. Hij zag dat heel veel leerlingen in het hoger onderwijs van theoretische omgevingen instroomden in plaats van een technische school. Deze leerlingen hadden totaal geen materiaalervaring. “Ik zie precies hetzelfde bij mijn klanten. Ook zij hebben die ervaring en kennis niet. Wat betekent dat zij te weinig prototypes maken. Dat wat zij missen kan ik voor hun invullen.”

Het proces dat Hands-on toepast heet vacuümgieten. In siliconen matrijzen giet Carl kunststoffen.

Voor grote series in de industriële processen maakt de fabrikant daarvoor een stalen matrijs. Als  er een denkfoutje zit in het ontwerp dan kost het heel veel geld om de stalen matrijs aan te passen. Het is de bedoeling de fout in een vroegtijdig stadium in het ontwerpproces te herkennen.

Uniek

“Wat wij doen is uniek. Heel vaak gebruiken bedrijven 3D-printers voor het maken van prototypes. Het vacuümgieten vind je in België niet terug, wel in Nederland en Duitsland.” Van het 3D-geprintte ontwerp maakt Carl een mal met vloeibare siliconen. Er ontstaat een uitgespaarde ruimte in de vorm van het product. Daarin giet hij harsen van verschillende samenstellingen. Het eindproduct zal dan het in serie te produceren product zo dicht mogelijk benaderen.

Glad frezen

Niet alleen van de 3D-print maakt Hands-on een siliconen mal, ook van producten die de Roland MDX-40A freesmachine maakt. “Frezen is interessanter omdat er direct gladde oppervlakken uitkomen. 3D-print heeft altijd veel nabewerking nodig. Veel van de opdrachten komen uit de verlichtingsindustrie en de medische wereld. Zo laat Carl Grimmelprez zien dat er van alles mogelijk is. Hij maakte onlangs prototypes van zowel onderdelen van een verlichtingsarmatuur als van een ingewikkelde operatieschaar. Ook speciale muziekinstrumenten werkt hij uit.

Kunststof sax

Carl is muzikant. Hij speelt saxofoon in een jazzband. Zijn speciale project is nu de sax van de 21ste eeuw te ontwerpen en te bouwen. “De techniek die in de saxofoon gebruikt wordt is nog dezelfde als bij het ontwerp 200 jaar geleden,” zo geeft hij aan. “Als goede Belg denk ik dat we deze Belgische uitvinding moeten kunnen verbeteren”. Het wordt een kunststof saxofoon uit composiet materiaal.

De muzikale uitvinder toont trots de eerste ontwerpen. Het is de bedoeling dat hij deze saxofoon uiteindelijk in kleine series op de markt brengt. “Het is echt niet nodig dat een saxofoon van koper is. Er zijn materialen waarmee hetzelfde geluid te produceren is. Ik ben toch stellig van plan deze droom waar te maken.” Ook hier zorgt de freesmachine voor de moedermallen en worden de onderdelen van de saxofoon gegoten. Al eerder maakte Grimmelprez een chromatische mondharmonica van kunststof. Vol overgave laat de ontwerper horen dat dit instrument een uitstekend geluid geeft. “Tegelijkertijd is het een uitstekende manier om te laten zien wat we kunnen. Het gaat om minimale verschillen en toleranties. Hierbij is het belangrijk te ervaren wat die verschillen uitmaken in het uiteindelijke geluid en de bespeelbaarheid van het instrument.”

Specialist in het beplakken van voertuigen, Image-Sign in Weijhe (NL), is de eerste in Europa die twee Roland fullcolour printers van het type Soljet EJ-640 kocht, via Roland dealer Tripa. Het bedrijf speelt hiermee in op de groeiende vraag naar fullcolour reclame op voertuigen.
Bestelbusjes rijden de grote werkplaats van Image-Sign continu binnen, waarna handige plakkers direct aan de gang gaan om de bedrijfslogo’s en promo’s op de wagens aan te brengen. Het is de dagelijkse praktijk van het bedrijf dat als slogan heeft dat alles te beplakken is. “Ons bedrijf is één grote werkplaats,” zegt eigenaar Coen Geerlings. “We doen vrij veel werk voor drukkerijen en sign-bedrijven. Verder werken we voor iedereen die iets wil laten beplakken.”

Selfmade man
Coen zit inmiddels 30 jaar in het vak. Hij is van origine automonteur en begon bij een bedrijf dat aan auto-striping deed. Toen de eerste snijplotters op de markt kwamen, startte hij zijn eigen bedrijf in autobelettering. “Ik vind het prettig de connectie te houden met de autowereld. Belettering en auto’s is een mooie combinatie.”

Het bedrijf kende een gestage groei, met een korte terugval in de crisistijd. Nu werken er 12 mensen plus een aantal stagiairs en freelancers. Image-Sign specialiseert zich in het beplakken van voertuigen zoals treinen, trams, bussen en bedrijfsauto’s. Het gaat zelfs zo ver dat alle werknemers van het bedrijf af en toe meehelpen met plakken. Opvallend is dat het echt teamwerk is. Niemand staat alleen aan een voertuig. In groepjes van twee of drie mensen wordt de folie met engelengeduld en uiterste precisie op de voertuigen geplakt.

Ruimtelijk inzicht
De montage van folie is een vak apart. “Toen ik er mee begon was er geen opleiding voor,” zegt Coen. “Ik heb het mezelf geleerd. Het is een kwestie van doen en durven. Nog veel belangrijker is het ruimtelijke inzicht. Als je aan de ene kant aan de folie trekt, moet je rekening houden met het effect verderop. Als je dat inzicht niet hebt zal je nooit een goede beletteraar worden. Als je dit vak beheerst heb je echter voor de rest van je leven werk.”
Het materiaal is door de jaren heen beter en makkelijker te verwerken geworden. “Wij werkten 15 jaar geleden met folies die niet bedoeld waren voor gebruik op voertuigen. In die tijd vormde de lijmlaag een groot nadeel. Die was veel moeilijker te verwijderen dan bij de materialen van nu.

Mond-tot-mond
De orders komen van mensen die het elkaar doorvertellen. “Als je goed werk levert komen de mensen vanzelf naar je toe,” zegt Coen. “Wij hebben geen vertegenwoordigers op de baan en maken praktisch geen reclame. De signmakers en garagebedrijven weten ons te vinden. Wat ik nooit doe is de klanten van mijn klanten benaderen. Het is geven, nemen en vooral respecteren.”
Het bedrijf werkt in heel Nederland: niet alleen in de werkplaats in Wijhe maar ook op locatie. Zo heeft Image-Sign alle auto’s voor een verhuurbedrijf gedaan en reisde de montageploeg het hele land door.

Alles is te printen
Voor het beletteren van voertuigen is een goede snijplotter onmisbaar. Nog steeds wordt een groot deel van de folies niet bedrukt maar uitgesneden in de gewenste kleurfolie. Steeds vaker komt echter de vraag naar full colour reclame op het voertuig. Coen kocht hiervoor zijn eerste printer bij Roland DG en daar is hij nooit meer weggegaan. “Alles kan geprint worden tegenwoordig”, zegt Coen lachend “en dat doen we dan ook. Wij werken veel met volvlakken en dat print onze Roland perfect uit. We snijden en printen niet op dezelfde machine. Dat heeft te maken met de workflow. We kunnen de doorlooptijd verkorten door de printer te laten printen en plotter te laten snijden”.

Totaalleverancier
“Onze visie is alles te leveren naar onze klanten, dus ook de visitekaartjes en briefpapier. We zijn een sign-bedrijf dat nu ook drukwerk levert. Het verhaal erachter is heel logisch. Professionele klanten kunnen nu bij één partij terecht om alles te leveren waar het logo op staat. Of het nu de auto, de kleding of het visitekaartjes is, we leveren het allemaal. Wil je een radio of tv-commercial dan regelen we dat ook voor de klant. Ontwerpen doen we ook,” zegt Coen.

Duizendpoten
De mensen die bij Image-Sign werken moeten overal in te zetten zijn. “Iedereen die hier werkt moet kunnen ontwerpen, de full colour printer en de snijplotter kunnen bedienen en kunnen plakken. Daar leid ik zelf de mensen in op. Wat dat betreft ben ik meer een leermeester dan een baas. Het is heel belangrijk dat we plezier hebben. Ik werk gewoon mee en geef eigenlijk nauwelijks leiding. Iedereen weet wat hij moet doen en ik help alleen maar een beetje. Ook de techniek en het onderhoud doe ik zelf”.

Deze PRstory is gemaakt in opdracht van Roland DG.

Specialist in het printen van boeken, Silhouet Digital Print in het Belgische Maldegem heeft zijn print productiecapaciteit fors uitgebreid met de investering in een Screen Truepress Jet520HD. Het is de toenemende vraag naar kleurproducties in boeken die het bedrijf deed besluiten een machine aan te schaffen, die ook de boekomslagen in een doorgang print. Silhouet speelt in op de vraag naar kleine oplagen boeken.

Lees hier het volledige persbericht van Screen:

Book print specialist, Silhouet Digital Print, Maldegem, Belgium, has invested in a Screen Truepress Jet520HD continuous-feed inkjet press to handle an increasing demand for colour books. The new HD press has just been installed and replaces a standard Truepress Jet520 installed three years ago.

Silhouet, headed up by Peter Debaere, specialises in printing short-run legal, financial, scientific and text books. “My first Truepress Jet520 was a very productive and reliable press and ideal for the production of both mono and low-coverage colour books,” says Peter. “But over the last couple of years I have seen a growing requirement for short-run books incorporating high quality colour for which the Truepress Jet520HD is perfectly suited. The fact that there are no click charges involved means that I can print as much or as little colour content as required by the publisher without having to worry about whether I have incurred a ‘colour click’. This gives me much better control over the cost structure of my business. My first Truepress Jet520 completely changed and expanded my business and I fully expect the HD model to do the same!”

Workflow is key to automating production
Like all Screen’s inkjet presses, the TP-J520HD is driven by Equios. The powerful prepress tools and advanced RIP technology ensures that no matter how complex the project, the printer is never waiting for data. Through Equios, Screen also exploits its unique colour screening technology to get the most  out of each head and ink technology. “Screen has great colour management tools within Equios and what is particularly effective is the ability to control the amount of ink that I use for different jobs – this has a big impact on my cost per page” adds Peter.

While Silhouet generally prints covers on cut-sheet toner devices, the TP-J520HD’s ability to print on to board up to 250gsm creates an interesting possibility to produce covers using inkjet. “With a paper range of 40gsm to 250gsm, the TP-J520HD offers me great flexibility from light-weight text papers for journals and high-extent books through to giving me the option of printing longer run covers at ten times the speed” concludes Peter.

Silhouet’s new Truepress is complemented by a Hunkeler cut-sheet line to prepare book blocks which are then bound with a Horizon binding system.

The easy-to-use Truepress Jet520HD delivers superb consistency and reliability to maximise uptime and production capacity. “The uptime is incredible,” says Peter. “Job set up is simple and fast and then I can just leave the printer to run.”