Fabrikanten zien genoeg alternatieven voor papier

De gedachte van nieuwe eigenaar van Coldenhove papier, Neenah Paper is, zoals ook andere papier- en kartonfabrikanten in Nederland, ze maken zich niet al te grote zorgen over de nabije toekomst. Het gebruik van gewoon papier mag dan vanwege de digitalisering van de maatschappij afnemen, er zijn voldoende alternatieven om gezonde rendementen te blijven maken.

Sinds gisteren is Neenah Paper, de nieuwe eigenaar van het Eerbeekse Coldenhove Papier, dat er een markt ligt in het via papier bedrukken van textiel. Grote bedrijven als Nike en Under Armour zijn daarin geïnteresseerd.

Daarnaast neemt de vraag naar verpakkingsmateriaal als karton toe door de sterke groei van het webwinkelen en thuisbezorging. Het was voor Parenco uit het Gelderse Renkum reden om een machine voor krantenpapier om te bouwen tot een productiemachine van golfkarton. De ombouw vergde een investering van € 100 mln en er moesten allerlei onderdelen uit de mottenballen worden gehaald, maar in augustus 2016 rolde mooi het eerste karton uit de machine.

Ook duiken producenten in allerlei niches, zoals het opbrengen van een glanslaag (coating) op zogeheten grafisch papier. Die soort wordt gebruikt voor kranten en enveloppen, en als kopieerpapier.

De papier- en kartonsector met zijn kleine vierduizend werknemers is daarom niet zozeer bang voor ontslagen als wel beducht voor krapte. De komende jaar gaat een ervaren ‘papiergeneratie’ met pensioen, en het is maar de vraag of er aanwas vanaf de scholen is om de gaten te vullen. ‘In de IJmond is een initiatief van papierfabrikant Crown Van Gelder en staalfabrikant Tata Steel om jongeren te werven voor bèta-beroepen’, zegt directeur Gerrit Jan Koopman van de branche-organisatie VNP. ‘De sector heeft behoefte aan technisch geschoolde medewerkers om de machines te bedienen.’

Recessie? Minder koelkasten en dus minder karton

Koopman is in grote lijnen positief over de perspectieven van de 22 fabrieken en achttien bedrijven in Nederland. ‘Er is nu ook geld te verdienen in de papier- en kartonsector. We bewegen sterk mee met de economische conjunctuur. In Nederland heeft altijd de nadruk gelegen op de productie voor de verpakkingsindustrie en niet zozeer op de productie van het zogeheten grafische papier.’ Koopman herinnert zich nog de slechte tijd voor zijn industrie. ‘Toen er vanaf 2008 een recessie was met onder meer een terugval in de woningmarkt en het aantal verhuizingen, werden er ook minder koelkasten en lampen afgeleverd. Daar hadden de kartonmakers en -verwerkers last van. Nu is het omgekeerd.’

In buitenlandse handen bevalt goed

De papier- en kartonfabrieken in Nederland zijn na de verkoop van Coldenhove aan Neenah Paper gisteren bijna geheel in handen van buitenlandse eigenaren. Tussen 2000 en 2015 werden beursgenoteerde bedrijven als Crown Van Gelder in Velsen en de Gelderse Papiergroep overgenomen en verdwenen ze van de beurs. Een papiergigant als het Zuid-Afrikaanse Sappi kocht papierdelen van de mislukte fusie van KNP, Buhrmann Tetterode en VRG. Het grote Ierse Smurfitt Kappa – dat een recordwinst in 2016 boekte – is van oudsher vertegenwoordigd in Nederland. Wel roerde zich de Nederlandse durfinvesteerder H2 Equity die eigenaar werd van de voormalige krantenpapierproducent Parenco uit Renkum. Bij vijf bedrijven zit het hoofdkantoor overigens nog steeds in Nederland ondanks de buitenlandse geldschieter.

Wereldwijde leiders als het Amerikaanse International Paper of Nine Dragons uit China zijn hier niet te vinden, maar zij zijn ook vooral groot in grafisch papier. ‘Dat veel bedrijven een buitenlandse eigenaar hebben, is niet erg’, vindt VNP-directeur Koopman. ‘De investeringen zijn hoog, er is schaalgrootte nodig en de buitenlanders nemen hun netwerk mee en hun wereldwijde afzetmogelijkheden. Ze komen naar Nederland omdat er hier innovaties zijn die ze daar niet of nauwelijks voor elkaar krijgen. ‘

Nederland is geschikt voor innovatie

Hij tekent wel aan dat er ook een keerzijde is. ‘De Nederlandse dochters moeten wel resultaten laten zien. Zij moeten concurreren tegen buitenlandse zusterbedrijven.’ Nederland is binnen Europa een middelgrote speler en staat met een productie van 2,67 miljoen ton papier en karton op de tiende plaats. Die beperkte omvang geeft echter ook voordelen. ‘Innovatie kun je in Nederland doen. Als je een nieuwe receptuur wilt toepassen, kun je dat beter doen met middelgrote machines zoals in Nederland. Met de zeer grote machines zoals in China is dat veel moeilijker.’

Oud papier is de belangrijkste grondstof

Doordat de industrie in Nederland overzichtelijk is, wordt er veel samengewerkt en veel geïnnoveerd. Het kan ook niet anders. Nederland met zijn dure grond en dure werknemers moet zeer efficiënt kunnen werken om mee te kunnen komen. Zuinig met energie omgaan en weinig broeikasgas CO₂ uitstoten staan in Nederland vooraan. Ook wordt er na Duitsland het meest hergebruikt in de wereld. Bij de papierproductie vormt oud papier 80% van de grondstoffen en meer dan 80% van het gebruikte papier wordt ingezameld. Ondanks alle innovaties staat de industrie nog wel onder druk. Vergeleken met zeven jaar geleden is de productie met een kleine 7% gedaald, vooral dat van grafisch papier. Zo’n 70% van het Nederlandse papier- en karton gaat naar de verpakkingsindustrie, een dikke kwart is grafisch papier en het restant is sanitair papier zoals closetrollen. Een vijfde van de productie is voor Nederland bestemd, de rest gaat naar het buitenland vooral Duitsland en België.

Mooi voorbeeld van zijdelingse ontwikkeling:

Van tomaat naar karton

Nederlandse tomatenverpakkingen die de wereld veroveren, is de nieuwste innovatie. Sinds kort worden overblijfselen van tomaten als grondstof gebruikt voor karton. Elk najaar ruimen de tomatentelers hun kassen op. Die tomatenresten worden versneden en opgeslagen. Deze vezels gaan naar de kartonfabriek. Daar worden ze toegevoegd aan oud papier en start de productie van karton. Elke hectare tomaten levert zodoende een hoeveelheid tomatendozen die nodig is om de tomaten op dezelfde hectare te verpakken.

Bron: Financiële Dagblad