Leidsche onderzoekers maken software die de feiten controleert

Samen met het Leiden Centre of Data Science ontwikkelen mediaonderzoekers Peter Burger en Alexander Pleijter een computerprogramma dat automatisch feitelijke beweringen uit teksten filtert.

,,In de Verenigde Staten bestaat dit al’’, zegt Burger. Duke University in Durham, North Carolina heeft een ’Reporters’ Lab’, dat standaard alle gesproken teksten van CNN op checkbare feiten analyseert.

Zoiets willen de twee mediaonderzoekers ook in Leiden opzetten. ,,De raadsvergaderingen van de gemeenteraad worden live gestreamd’’, legt Pleijter uit. ,,We willen aan de slag met een programma dat gesproken taal omzet in tekst, en dat vervolgens uit die transcriptie alle checkbare beweringen filtert.’’

Het programma zou onderscheid moeten maken tussen onbelangrijke feitelijke beweringen, zoals ’ik ben blij dat u hier allen vanavond bent’ en politiek betekenisvolle, zoals ’de werkloosheidscijfers in onze stad zijn gedaald’. Ook moet het programma onderscheid kunnen maken tussen feiten en meningen. Die laatsten zijn immers niet te checken.
In de toekomst zoals Burger en Pleijter die voor zich zien, maakt het factcheckprogramma een uitdraai van een raadsvergadering, die de politieke verslaggevers van het Leidsch Dagblad de volgende ochtend kant en klaar op hun bureau aantreffen.
Alle checkbare feitelijke beweringen van die vergadering staan daarin gemarkeerd. ,,Daarmee kan de verslaggever meteen aan de slag.’’
Zo’n programma kan ook worden gebruikt bij nieuwstalkshows op tv, waar de gastheer of -dame vaak geen tijd heeft om navraag te doen naar feitelijke onjuistheden of bewuste desinformatie.

Veel werk steken Burger en Pleijter in het controleren van foto- en videomateriaal. Ze dienen soms als ’bewijs’ voor feitelijke beweringen, terwijl het materiaal heel ergens anders is gemaakt.Een recent voorbeeld: beelden van de San Fermín-feesten in Pamplona uit 2016, die werden geplaatst bij een Twitterbericht over ’feesten in Kroatië’ na de verloren WK-voetbalfinale.
Hoewel er software bestaat voor beeldenherkenning, is het zoeken naar de oorspronkelijke bron van zulke beelden nog grotendeels handwerk, dat veel tijd kost, soms te veel naar Burgers smaak.

(Bron: Leids Dagblad)