Op het snijvlak van print en telecom

In 1995 vond het Japanse bedrijf Denso de QR-code uit. De letters QR zijn een afkorting van Quick Response (snel antwoord). Overbodig te zeggen dat er toen nog geen smartphones bestonden die de twee dimensionale blokjescode konden lezen. Nu zijn er aan de ene kant ontwikkelingen die lijken het einde van de QR-code in te luiden zoals augumented reality maar komen er uit onverwachte hoek weer nieuwe toepassingen bij.

De QR-code werd oorspronkelijk ontwikkeld om snel auto-onderdelen te kunnen herkennen en al vrij vroeg maakte Toyota gebruik van de code. De autofabrikant eiste een betere herkenning van met name elektronische onderdelen dan met de barcode mogelijk was. Aangezien Denso producent is van die onderdelen bedacht dit bedrijf de 2D-code in blokjes. In Japan beschikte men al vroeg over gsm-telefoons met camera’s en internettoegang (i-mode). Zo ontstond het idee de QR-code te gebruiken voor het aanbieden van een url. De url wordt hierbij gecodeerd tot een QR-code, die wordt afgedrukt in een tijdschrift, op een poster, of op de verpakking van een product. De code wordt door een QR-lezer in de telefoon omgezet in een url, waarna in de webbrowser van de telefoon de bijbehorende website wordt getoond. Op een vergelijkbare manier kunnen e-mailadressen, contactinformatie (vCards), agenda-afspraken, geo-locaties, sms-berichten, telefoonnummers en teksten (maximaal 7089 tekens) worden aangeboden.

Brede toepassing

Pas nadat de smartphone algemeen gebruikt werd, na 2009, begon de QR-code meer geaccepteerd te worden en gingen steeds meer bedrijven er in de communicatie gebruik van maken. In het openbaar vervoer gebruiken onder meer de Deutsche Bahn en Connexxion de QR-code om reisinformatie te verschaffen. Bij DB zelfs om er een kaartje mee te kopen via de speciale app. Het is allang niet meer alleen een verwijzing naar de website of een YouTube-filmpje waar de QR-code voor gebruikt wordt. Denk eens aan het gebruik in visitekaartjes waarmee de persoonsgegevens direct in de smartphone worden opgeslagen. En complete kunstwerken die uit QR-codes worden opgebouwd. Omdat de ontwikkelaar heeft afgezien van het patentrecht kan iedereen van de code gebruik maken en dat lijdt tot heel creatieve uitingen, van billboards tot bodypainting.

Er is veel meer

Volgens een aantal trendwatchers is de QR-code dood of ten minste stervende. De toekomst zou liggen in augumented reality (AR) en onzichtbare inkt. De nieuwe technologie rekent af met die lelijke blokkendozen en herkent het plaatje in één keer. De Nederlandse vinding Layar is er een goed voorbeeld van; de smartphone boven het plaatje houden en hele pagina’s komen tot leven. Overigens kan augumented reality ook verkregen worden met een QR-code. Maar een plaatje inlezen en het tot leven brengen geeft een heel mooie driedimensionale ervaring.

Volgens Claire Boonstra, medeoprichter van de succesvolle start-up uit de polder Layer, is er een mooie toekomst voor augumented reality weggelegd en dat gaat verder dan het mobieltje: “Wij zien augumented reality als het volgende massamedium. In onze ogen is het een ervaring waarin je wordt ondergedompeld, waarbij de digitale wereld één wordt met de werkelijkheid van hier en nu. Je ziet virtuele informatie die relevant is voor jouw fysieke context. Over vijf jaar zijn AR-brillen de interface waarmee je een gemixte realiteit beleeft. Het bedienen zal straks met een handbeweging of een ander gebaar zijn, niet met een touchscreen. De komende vijf jaar zal echter de mobiele telefoon nog de interface zijn.”

Snel scannen

In Japan heeft de krant Tokyo Shimbu de AR News-app ontwikkeld, waarmee kinderen stukjes uit de krant kunnen lezen op een kindvriendelijke manier. Met name in Japan belangrijk, waar kinderen nog niet in staat zijn de complexe lettertekens te lezen. Houd je een smartphone of tablet boven het artikel dan krijg je de eenvoudige versie. Blippar is een mobiele app die allerlei informatie en ook een 3D-ervaring laat zien door simpel te richten op markers in drukwerk of verpakkingen. Het mooie van deze technologie is dat het heel snel werkt; er is geen lange lees- of scantijd meer nodig. Een andere nieuwe technologie, Touchcode, is een onzichtbare elektronische code die op label of een verpakking geprint wordt. Als je smartphone de code aanraakt dan beginnen concertkaartjes te zingen en begint speelgoed tot leven te komen. Ook interessant is het door Ricoh op de markt gebrachte Clickable Paper. Clickable Paper is gebaseerd op de gepatenteerde ‘Ricoh Visual Search’-technologie. De gratis CP-app, beschikbaar voor iOS- en Android-apparatuur, gebruikt deze beeldherkenningstechnologie om teksten, beeldmateriaal of volledige pagina’s te analyseren.

Near field

De nfc-tag is volgens velen de volgende stap die de mobiele telefoon en verpakkingen of ander drukwerk met elkaar zullen gaan verbinden. Het is dan voldoende om in de buurt van een dergelijke tag te komen en er gebeurt al iets op de smartphone. En dat iets kan van alles zijn. Nu al wordt de nfc-tag gebruikt om het licht uit te doen, de verwarming te bedienen en de wekker te zetten. De actie is volledig programmeerbaar met – alweer – de smartphone in het centrum van het universum.

Ontwikkeling gaat door

Maar ook de QR-code wordt nog doorontwikkeld, zo is er nu de Multimedia QR-code. Met deze multifunctionele marketingtool is het mogelijk verschillende media te verwerken in één code. Na het scannen van de code met een smartphone of tablet worden diverse mediakanalen in één keer getoond. De gebruiker heeft hierdoor direct toegang tot audio, video, sociale media, diverse links en zelfs de mogelijkheid telefonisch contact op te nemen via een direct call-button. Dit verhoogt het bereik aanzienlijk ten opzichte van reguliere QR-codes waarbij slechts naar één actie verwezen kan worden. Er zijn ook succesvolle QR-code-campagnes bedacht zoals een muziekwinkel in Hongkong, die met de mobiele code-campagne klanten naar de muziek liet luisteren die ze wilden kopen.

Wisselend succes

In veel gevallen is de QR-code op een onleesbare plaats aangebracht en is hij niet te scannen. Ook de Layar-code wordt vaak slecht leesbaar aangebracht zodat lezers niet eens weten dat ze er iets met hun mobiel mee kunnen. Er zijn bekende successtory’s zoals van De Zaak met Clickable Paper en de ANWB en IKEA met Layar. Toepassingen die uitstekend werken en waar telecom en drukwerk met elkaar samenwerken in een doordachte campagne. Ook zijn er toepassingen in fotoalbums waar je door het scannen van een QR-code een YouTube-filmpje van de vakantie kan laten draaien.

Het voordeel

In veel gevallen wordt er simpelweg te weinig nagedacht over hoe de gebruiker of de potentiële klant ermee omgaat. Op het snijvlak van drukwerk en telecom worden op dit moment de QR-code en Layar als gadget ingezet om de boel wat leuker en crossmediaal te maken. Tot op heden blijft het grote succes uit. Er zijn ook initiatieven die een heel andere kant laten zien. Zo is er het idee om een QR-code op elke auto aan te brengen die instructies geeft hoe er gehandeld moet worden om bijvoorbeeld slachtoffers na een ongeluk te bevrijden. Welke interactieve methode je ook neemt, het wordt alleen een succes als de klant of lezer er een duidelijk voordeel aan heeft. Anders is het hem gewoon te veel moeite. Waar klanten zeker niet op zitten te wachten is extra reclame na het scannen van de code. Wel op een heldere uitleg, zoals bij een schilderij. Of een gebruiksaanwijzing hoe iets te monteren valt. Eigenlijk alles waarbij gebruikers er beter van worden. Daarom is het concertkaartje waarmee je een voorproefje krijgt van het concert nog niet zo’n gek idee. Kijk eens naar al die tijd die mensen op YouTube besteden, daar ligt een belangrijke connectie.